domingo, 31 de agosto de 2008

Mestre Egidio Ximenes Meles Dias Ximenes


In Memorium Mestre Egídio Meles Dias Ximenes*



Koalia konaba Igreja Katolika iha Timor Leste, ita labele hadook-an hosi personalidadi sira nebe dedika sira nia-an hodi harí metin Igreja Katolika iha Timor Leste. Hosi mestres, professores i katekistas lubun wain nebe servisu makaás ba Igreja Katolika, hau hili mestre Egídio Meles Dias Ximenes, iha artigu ida ne’e hodi hanoin konaba nia loron moris nian, iha loron 01 fulan Setembro.

Se karik sei moris, ohin loron mestre Egídio Meles Dias Ximenes halo tinan 93 (sia nulu resin tolu). Moris simples, honesto i defende dalan los hanesan modelu moris nebe mestre Egídio Meles Dias Ximenes husik hela. Moris hamutuk ho Igreja Katolika hanesan mensajem nebe mestre Egídio Ximenes husik hela iha Timor molok nia iis kotu iha nia uma bairro Bemori, Dili.

Mestre, professor-katekista Egídio Meles Dias Ximenes, moris iha Laleia, konselho Manatuto, loron 01 fulan Setembro tinan 1915. Oan hosi aman-inan katoliku Francisco Dias Ximenes i Maria da Conceição, duranti nia moris tomak, nia dedika-an hodi hari metin no haburas dutrina Igreja Katolika no prega metin dutrina Jesus Cristu iha Timor Leste. Ho tinan 9 (1924-1927) sai hosi Laleia ba Dili hodi hahu aprende primeira letra iha Escola Municipal de Dili. Iha tinan 1929 ba hahu eskola iha Soibada, i, haklaken dutrina Maromak nian desde 1933-1936. Transferidu hosi Soibada ba Baucau (suku: baucau vila, Fatumaka leten no Fatumaka kraik, uailili, seluk-seluk tan) i Venilale (Sukus: Uatu-Haco, Uai-Oli, Fatulia, Baha-Mori i Badu-Ho’o), hosi tinan 1936 to’o 1948. Desde 1948 transferidu filfali ba Manatuto to’o tinan 1967.

Desde 1967, filafali ba Dili, hodi hahu servisu hamutuk ho padre matebian Eduardo Brito iha Igreja Imaculada Conceição de Balide.

Iha tinan 1986, loron 3 fulan Dezembro, mestre Egídio Meles Dias Ximenes simu homenajem Condecorasaun S. Pedro i S. Paulo hosi Santo Padre João Paulo II. Hamutuk ho mestre Egídio, simu mos medalha mestre Humberto Lopes da Cruz, mestre Atanásio da Costa Soares, mestre Mateus da Costa i mestre César do Carmo Pinto.

***

Kuandu hahu funu maun-alin iha tinan 1975 to’o hahu invasaun militar Indonésia iha Timor Leste, loron 07/12/1975, mestre Egídio Meles Dias Ximenes, ho família halai ba ai-laran duranti tinan 4. Kontinua iha Fé ba Aman Maromak, iha tinan 1979 fila hosi ai-laran ba Dili. Mestre Egídio Meles Dias Ximenes, hela iha bairo Bemori, kontinua servisu iha Igreja Katolika Imaculada Conceição de Balide to’o loron mate iha tinan 1996, loron 25 fulan Abril.

Konaba kultura Timor, mestre Egídio Meles Dias Ximenes, halo muzika tradisional barak hodi hanorin i husik hela iha Timor Leste.

Konaba edukasaun iha Timor Leste, mestre Egídio Ximenes husik hela alunos barak hanesan padres, ema politiku, diplomata, muzikus, professores i katekistas iha Timor Leste.

Iha historia politika Timor, Mestre Egídio Meles Dias Ximenes hanesan autor hino nasional UDT nian, MAUN ALIN. Oan mane ida naran Egídio Meles Dias Ximenes, mate iha funu maun-alin iha Aileu iha 1975. Oan mane ida seluk naran Jacob Meles Dias Ximenes, lakon (desaparecido) iha kasu Marbia, 1979. Bei-oan ida naran Ulises Ximenes Gonçalves mate iha massacre Santa Cruz, 1991.

Mestre Egídio Meles Dias Ximenes mate iha loron 25 fulan Abril tinan 1996 iha bairro Bemori, ho tinan 80, husik hela historia diak hodi ita kontinua hanoin ba nafatin i halo tuir hanoin no hahalok nebe nia husik hela iha Timor Leste.

Bainhira ita koalia konaba Igreja Katolika iha Timor Leste no kultura Timor nian, ita nunka atu husik hodi temi mestres, professores-katekistas lubun wain nebe harí metin dutrina Jesus Cristo iha ita rain doben Timor Leste.


*Celso Oliveira, bei-oan hosi mestre Egídio Meles Dias Ximenes.



1 comentário:

Celso Oliveira disse...

ALMA POETA TIMORENSE ...Por: Celso Oliveira

Acabei de ler dois recados:
O primeiro era de um amigo de longa data,
Mais velho do que eu.

O outro era de um amigo mais novo do que eu ...
Tudo isto, graças à tecnologia moderna
Que conseguiu fazer chegar os dois recados escritos, até mim.
Procurei saber o significado.

Na minha aventura como poeta e viajante,
Muitas vezes perdi o controlo de ser um verdadeiro TIMORENSE!
Coloquei-me, liguei-me ou entreguei-me com todo o meu ser: o corpo e mente.

O recado era : como representar a verdadeira ALMA TIMORENSE?
A mensagem era forte, pesada para se ouvir.
Mas confesso: gostei de a ouvir!

Talvez, um cheiro do café de Timor possa matar a saudade.
Talvez, uma sintonia de “koremetan”(instrumental) possa matar a minha saudade...
Talvez, uma comida típica timorenses entre "batardan", "katupa" e "sasate", possa matar a Minha saudade....

Sei que há muitos velhos timorenses que desejam que todos os seus filhos
Preservem o espírito de ser Timorense.
Sei que há muitos filhos timorenses no estrangeiro que continuam a procurar a sua raiz Timorense.
Sei que há muitas mães que rezam, para que um dia louvemos a palavra de TIMOR...

Por mim, tudo bem...